Trombositten Zengin Plazma

Geçtiğimiz birkaç yıl boyunca, trombositten zengin plazma (PRP) adı verilen bir preparat ve bunun yaralanmaların tedavisindeki potansiyel etkinliği hakkında çok şey yazıldı ve sonuçlar popülaritesinin artmasına neden oldu. Golfçü Tiger Woods, tenis yıldızı Rafael Nadal ve diğerleri gibi birçok ünlü sporcu, burkulan dizler ve kronik tendon yaralanmaları gibi çeşitli problemler için PRP aldı. Bu tür durumlar tipik olarak ilaçlar, fizik tedavi ve hatta ameliyatla tedavi edilmiştir. Bazı sporcular, rekabete daha hızlı dönebilmeleri için PRP'ye güvendiler. Ben de pratiğimde birçok hastanın doğru endikasyon konmuş ise PRP tedavisinden fayda gördüğünü gördüm.

PRP geniş bir tanıtım almış olsa da, bununla ilgili hala devam eden sorular var, örneğin:

• Trombositten zengin plazma tam olarak nedir?
• O nasıl çalışır?
• PRP ile hangi durumlar tedavi ediliyor?
• PRP tedavisi etkili midir?

Trombositten Zengin Plazma (PRP) Nedir?

Kan esas olarak bir sıvı (plazma olarak adlandırılır) olmasına rağmen, aynı zamanda küçük katı bileşenler (kırmızı hücreler, beyaz hücreler ve trombositler) içerir. Trombositler en iyi kanın pıhtılaşmasındaki önemi ile bilinir. Ancak trombositler ayrıca yaralanmaların iyileşmesinde çok önemli olan büyüme faktörleri adı verilen yüzlerce protein içerir. PRP, tipik olarak kanda bulunandan çok daha fazla trombosit içeren plazmadır. Trombosit konsantrasyonu - ve dolayısıyla büyüme faktörlerinin konsantrasyonu - normalden 5 ila 10 kat daha fazla (veya daha zengin) olabilir. PRP hazırlığı geliştirmek için öncelikle hastadan kan alınması gerekir. Trombositler diğer kan hücrelerinden ayrılır ve santrifüj adı verilen bir işlem sırasında konsantrasyonları arttırılır. Bu trombositler daha sonra yaralı bölgeye enjekte edilir.

PRP Nasıl Çalışır?

PRP'nin nasıl çalıştığı tam olarak belli olmasa da, laboratuvar çalışmaları, PRP'deki artan büyüme faktörlerinin konsantrasyonunun potansiyel olarak iyileşme sürecini hızlandırabileceğini göstermiştir. İyileşmeyi hızlandırmak için yaralanma bölgesi PRP hazırlığı ile tedavi edilir. Bu iki yoldan biriyle yapılabilir:

PRP yaralı bölgeye dikkatlice enjekte edilebilir. Örneğin, koşucularda ve tenisçilerde yaygın olarak görülen bir durum olan aşil tendinitinde topuk tendonu şişebilir, iltihaplanabilir ve ağrılı hale gelebilir. Bu iltihaplı dokuya doğrudan PRP ve lokal anestezik karışımı enjekte edilebilir. Daha sonra, enjeksiyon bölgesindeki ağrı aslında ilk bir veya iki hafta artabilir ve hastanın faydalı bir etki hissetmesi birkaç hafta alabilir. PRP, bazı yaralanmalarda ameliyat sonrası iyileşmeyi iyileştirmek için de kullanılabilir. Örneğin, topuk kordonu tamamen yırtılmış bir sporcu tendonu onarmak için ameliyat gerektirebilir. Yırtık tendonun iyileşmesi, ameliyat sırasında yaralı bölgeyi PRP ile tedavi ederek iyileştirilebilir. Bu, PRP'nin yırtık dokulara fiilen dikilmesine izin verecek şekilde özel bir şekilde hazırlanmasıyla yapılır.

PRP ile Hangi Durumlar Tedavi Edilir? Etkili mi?

Şu anda PRP tedavisinin etkinliğini değerlendirmek için araştırma çalışmaları yürütülmektedir. Son araştırmalar, belirli tendon problemlerinin PRP enjeksiyonları ile daha iyi sonuçlara sahip olabileceğini göstermiştir. Ek olarak, giderek daha fazla literatür, hafif ila orta dereceli diz osteoartritinin tedavisinde PRP'nin önemli etkinliğini göstermektedir. PRP tedavisinin etkinliğini etkileyebilecek faktörler şunlardır:

• Tedavi edilen vücut bölgesi
• Hastanın genel sağlığı
• Yaralanmanın akut (düşme gibi) veya kronik (zamanla gelişen bir yaralanma) olup olmadığı
• Enjekte edilen materyalin hücresel yapısı da dahil olmak üzere PRP'nin hazırlanması

Kronik Tendon Yaralanmaları

Şu anda bildirilen araştırma çalışmalarına göre, PRP, dirseğin dış kısmındaki tendonların çok yaygın bir yaralanması olan kronik tendon yaralanmalarının, özellikle tenisçi dirseğinin tedavisinde etkilidir. PRP'nin kronik Aşil tendiniti veya dizdeki patellar tendonun iltihaplanması gibi diğer kronik tendon yaralanmaları için kullanımı umut vericidir. Ancak şu anda PRP tedavisinin bu sorunların geleneksel tedavisinden daha etkili olduğunu söylemek için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır.

Tenisçi dirseği için PRP enjeksiyonu

Tenisçi ve golfçu dirseği tedavisinde PRP enjeksiyonu kullanılır ve sonuçları yüz güldürücüdür.

Akut Bağ ve Kas Yaralanmaları

Aldığı tanıtım PRP tedavisinin çoğu, bağ ve kas yaralanmaları gibi akut spor yaralanmalarının tedavisi ile ilgili olmuştur. PRP, uyluk ve diz burkulmalarında çekilmiş hamstring kasları gibi yaygın spor yaralanmaları olan profesyonel sporcuları tedavi etmek için kullanılmıştır.

Ameliyat

Daha yakın zamanlarda, dokuların iyileşmesine yardımcı olmak için belirli ameliyat türleri sırasında PRP kullanılmıştır. İlk önce omuz cerrahisinde yırtık rotator manşet tendonlarını onarmak için faydalı olduğu düşünüldü. Bununla birlikte, şu ana kadar elde edilen sonuçlar, PRP kullanıldığında çok az fayda sağlıyor veya hiç fayda sağlamadığı yönündedir. Ben pratiğimde omuz sorunları için çok nadiren PRP tedavisine başvurmaktayım.

Son araştırmalar, menisküs onarımından sonra menisküs iyileşmesinde PRP'nin yararına adanmıştır; ancak, bu çalışmalar henüz emekleme aşamasındadır. Benim menisküs cerrahisi sonrası PRP uygulamalarım ancak gecikmiş iyileşme bulguları olan hastalar ile sınırlıdır. Yırtık diz bağlarının, özellikle ön çapraz bağın (ÖÇB) onarılmasına yönelik cerrahi, PRP'nin uygulandığı bir diğer alandır. Sonuçları helan tartışmalı olan bu durumda PRP etkinliği halen tam olarak ispatlanmamıştır.

Diz Artriti

Gittikçe daha fazla literatür, düşük ila orta dereceli diz osteoartritinin tedavisinde düşük lökosit PRP'nin etkinliğini göstermektedir. Bazı çalışmalar, bu sonuçların iki yıla kadar sürebileceğini göstermiştir. Benim klinik sonuçlarım erken evre kireçlenmelerde PRP tedavisinin etkin olduğu yönündedir.

Kırıklar

PRP, kırık kemiklerin iyileşmesini hızlandırmak için çok sınırlı bir şekilde kullanılmıştır. Hayvan çalışmaları çok yüz güldürücü iken insan çalışmaları halen tartışmalıdır. Konuyla ilgili yazdığım çalışma linkte yer almaktadır.

• A comparison of the effects of platelet-rich plasma and demineralized bone matrix on critical bone defects: An experimental study on rats.

  Turhan E, Akça MK, Bayar A, Songür M, Keser S, Doral MN. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2017 Mar;23(2):91-99. doi: 10.5505/tjtes.2016.68249.

Bilinmesi Gerekenler

PRP ile tedavi umut vaat edebilir, ancak medyadaki iddiaları destekleyecek mevcut araştırma çalışmaları eksiktir. PRP, bazı kronik tendon yaralanmalarının ve düşük-orta dereceli diz osteoartritinin tedavisinde etkili gibi görünse de, tıp camiasının PRP tedavisinin diğer durumlarda gerçekten etkili olup olmadığını belirlemeden önce daha fazla bilimsel kanıta ihtiyacı var.

PRP tedavisinin başarısı hala şüpheli olsa da, bununla ilişkili riskler minimumdur: Enjeksiyon bölgesinde artan ağrı olabilir, ancak diğer problemlerin insidansı - enfeksiyon, doku hasarı, sinir yaralanmaları - farklı görünmemektedir. PRP ile tedaviyi düşünüyorsanız size sağlayacak olan faydalarını doktorunuzla ayrıntılı olarak tartışmanızı öneririm.