Osteoartrit - Eklem Kireçlenmesi

"Aşınma ve yıpranma" artriti olarak da bilinen osteoartrit, kemiklerinizin uçlarını yastıklayan ve koruyan kıkırdak yavaş yavaş yıprandığında ortaya çıkar. Bu, zamanla kötüleşen ve günlük aktivitelerin yapılmasını zorlaştıran ağrı ve sertliğe yol açar. Osteoartrit, artritin en yaygın şeklidir. Travma sonrası gelişebildiği gibi daha sık birincil tipi olan orta yaşta ortaya çıkan yavaş seyirli dejeneratif şekline rastlanılır.

Osteoartrit için bir tedavi olmamasına rağmen, ağrıyı yönetmeye ve insanların aktif kalmasını sağlamaya yardımcı olacak birçok tedavi seçeneği vardır.

Anatomi

Eklem, iki veya daha fazla kemiğin uçlarının birleştiği yerdir. Örneğin diz eklemi, alt bacağın kemikleri (tibia ve fibula) ile uyluk kemiği (femur) arasında oluşur. Kalça eklemi, uyluk kemiğinin (femur başı) üst kısmının pelvisin (asetabulum) içbükey bir kısmıyla buluştuğu yerdir. Sağlıklı bir eklem ağrısız kolayca birbiri üzerine kayar çünkü eklemi oluşturan kemiklerin uçlarını eklem kıkırdağı adı verilen pürüzsüz, elastik bir doku kaplar.

Neden?

Osteoartrit ile eklemlerdeki kemiklerin uçlarını kaplayan eklem kıkırdağı yavaş yavaş aşınır. Bir zamanlar eklem bükülüp düzleştiğinde kemiklerin birbirine kolayca kaymasına izin veren pürüzsüz eklem kıkırdağının olduğu yerde, şimdi yıpranmış, pürüzlü bir yüzey var. Bu maruz kalan yüzey boyunca eklem hareketi ağrılıdır. Osteoartrit genellikle uzun yıllar kullanımdan sonra gelişir. Orta yaşlı veya daha yaşlı olan insanları etkiler. Osteoartrit için diğer risk faktörleri arasında obezite, etkilenen eklemde daha önce yaralanma ve ailede osteoartrit öyküsü bulunur.

Belirtiler

Osteoartrit, omurga eklemleri de dahil olmak üzere vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilir. Semptomlar hafiften sakatlığa kadar değişebilir. Osteoartritten etkilenen bir eklem ağrılı ve iltihaplı olabilir. Kıkırdak olmadan, eklem hareket ettikçe kemikler doğrudan birbirine sürtünür. Bu ağrı ve iltihaplanmaya neden olur. Ağrı veya donuk bir ağrı zamanla yavaş yavaş gelişir.

Ağrı sabahları daha kötü olabilir ve aktivite ile daha iyi hissedilebilir. Şiddetli aktivite ağrının alevlenmesine neden olabilir. Eklem sertleşebilir ve şişmiş, büyümüş veya dikensi yumrular görünebilir. Eklem üzerinde bir yumru gelişebilir.

Artritik Parmaklar

Osteoartritli bir hastanın elleri: Küçük parmaktaki kemik büyümeleri tipik bir osteoartrittir.

Eğilme, düzleşme ve dönme gibi eklem hareketleri daha zor hale gelebilir ve bunu hareket kaybı takip edebilir. Gevşek, hasarlı kıkırdak parçaları eklemin düzgün hareketini engelleyebilir. Eklem kilitlenebilir veya yapışabilir. Gıcırdayabilir, tıklayabilir, çatlayabilir veya gıcırdama sesi çıkarabilir (krepitus). Artritik bir eklem zayıflayabilir ve diz veya ayak bileği gibi ağırlık taşıyan eklemler bükülebilir ve yol açabilir. Osteoartrit tedavi edilemese de erken teşhis ve tedavi eklem hareketliliğini korumaya, ağrıyı hafifletmeye ve işlevi iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Doktor Muayenesi

Osteoartrit tedavi edilemese de erken teşhis ve tedavi eklem hareketliliğini korumaya, ağrıyı hafifletmeye ve işlevi iyileştirmeye yardımcı olabilir. Doktorunuzu ziyaret ettiğinizde eksiksiz bir tıbbi öykü, fizik muayene, röntgen ve muhtemelen laboratuvar testleri yapılacaktır.

Tıbbi Geçmiş

Doktorunuz eklemin hiç yaralanıp yaralanmadığını bilmek isteyecektir. Eklem ağrısının ne zaman başladığını ve ağrının doğasını bilmek isteyecektir. Ağrı sürekli mi yoksa gelip gidiyor mu? Vücudun diğer bölgelerinde de oluyor mu? Geceleri daha mı kötü? Sadece aktivite ile mi yoksa istirahatte de mi oluyor?

Fiziksel Muayene

Doktorunuz daha sonra ağrı veya kısıtlı hareket olup olmadığını görmek için etkilenen eklemi çeşitli pozisyonlarda inceleyecektir. Kemik-kemik sürtünmesini gösteren gıcırtı veya gıcırdama sesleri (krepitus) arayacaktır. Kas kaybı (atrofi) ve diğer eklemlerin soruna dahil olup olmadığına dair işaretler aranır. Kaslar, tendonlar ve bağlarda yaralanma belirtileri arayacaktır. Ayrıca bacakta eğrilik varlığı da araştırılır.

Röntgen

X-ışınları, eklem boşluğunun daralması, kemiğin incelmesi veya erozyonu, eklemde aşırı sıvı ve kemik mahmuzları veya diğer anormallikler dahil olmak üzere eklem bozulmasının derecesini gösterebilir. Doktorunuzun çeşitli artrit biçimlerini ayırt etmesine yardımcı olabilirler.

Laboratuvar Testleri

Bazen kan testleri gibi laboratuvar testleri, osteoartrite benzer semptomlara neden olan diğer hastalıkları; özellikle romatoit artriti ekarte etmeye yardımcı olabilir.

Tedavi

Ameliyatsız Tedavi

Erken, cerrahi olmayan tedavi, eklem hareketliliğini korumaya, gücü artırmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Çoğu tedavi programı, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve fizik tedaviyi birleştirir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Doktorunuz, osteoartrit ağrısını tetiklememek için dinlenme veya aktivitelerde değişiklik önerebilir. Bu, iş veya spor aktivitelerindeki değişiklikleri içerebilir. Yüksek etkili aktivitelerden (aerobik, koşma, atlama veya rekabetçi sporlar gibi) düşük etkili egzersizlere (germe, yürüme, yüzme veya bisiklet). Özellikle osteoartrit ağırlık taşıyan eklemleri (diz, kalça, omurga veya ayak bileği gibi) etkiliyorsa, gerekirse bir kilo verme programı önerilebilir.

İlaçlar

Steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar inflamasyonu azaltmaya yardımcı olabilir. Bazen doktorunuz, doğrudan eklem içine enjekte edilen kortikosteroid adı verilen güçlü anti-inflamatuar ajanlar önerebilir. Kortikosteroidler ağrı ve şişliğin kısa süreli rahatlamasını sağlar ama yan etkileri göz önünde bulundurulmalıdır.

Glukozamin ve kondroitin sülfat adı verilen diyet takviyeleri, osteoartritten kaynaklanan ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Kollajen ekstraktları da gıda takviyesi grubunda popülaritesi giderek artmaktadır.

Fizik Tedavi

Dengeli bir fitness programı, fizik tedavi ve/veya mesleki terapi esnekliği artırabilir, hareket açıklığını artırabilir, ağrıyı azaltabilir ve eklemi güçlendirebilir. Destekleyici veya yardımcı cihazlara (korse, atel, elastik bandaj, baston, koltuk değneği veya yürüteç gibi) kısa süreli ihtiyaç duyulabilir. Etkilenen eklemlere günde birkaç kez kısa süreli buz veya ısı uygulanması gerekebilir.

Cerrahi Tedavi

Erken tedaviler ağrıyı durdurmazsa veya etkinliğini kaybederse ameliyat düşünülebilir. Cerrahi tedavi kararı hastanın yaşı ve aktivite düzeyine, etkilenen eklemin durumuna ve osteoartritin ne kadar ilerlediğine bağlıdır.

Osteoartrit için cerrahi seçenekler artroskopi, osteotomi, eklem füzyonu ve eklem replasmanı içerir.

Artroskopi

Bir cerrah, kemik çıkıntılarını, kistleri, hasarlı astarı veya eklemdeki gevşek parçaları çıkarmak için iki veya üç küçük insizyon yapmak için kalem boyutunda, esnek, fiber optik bir alet (artroskop) kullanır. Takılma veya kilitlenme gibi mekanik şikayetleri olan hastalarda sonuçları daha yüz güldürücüdür.

Osteotomi

Kol veya bacağın uzun kemikleri, eklemdeki baskıyı azaltmak için yeniden dizilim sağlamak amaçlı kemiğe yapılan düzeltici müdahalelerdir.

Artrodez (Kemik Dondurma)

Bir cerrah, kemiğin uçlarını birbirine tutturarak (füzyon) eklemi ortadan kaldırır. Pimler, plakalar, vidalar veya çubuklar, iyileşirken kemikleri yerinde tutabilir. Bu prosedür eklemin esnekliğini ortadan kaldırır.

Artroplasti – Protez uygulaması

Bir cerrah kemik parçalarını çıkarır ve metal veya plastik bileşenlerle yapay bir eklem oluşturur (toplam eklem değiştirme veya artroplasti).