Eklem Kıkırdak Yaralanmaları

Eklem Kıkırdak Hasarları ve Restorasyonu

Eklem kıkırdağı, eklemleri oluşturmak için bir araya geldikleri kemiklerin uçlarını kaplayan düz, beyaz dokudur. Eklemlerimizdeki sağlıklı kıkırdak hareket etmeyi kolaylaştırır. Kemiklerin çok az sürtünme ile birbiri üzerinde kaymasını sağlar. Eklem kıkırdağı yaralanma, normal aşınma ve yıpranma nedeniyle zarar görebilir. Kıkırdak kendini iyi bir şekilde iyileştirmediğinden, doktorlar yeni kıkırdağın büyümesini teşvik etmek için cerrahi teknikler geliştirdiler. Eklem kıkırdağını restore etmek ağrıyı hafifletebilir ve daha iyi işleve izin verebilir. En önemlisi, artritin başlamasını geciktirebilir veya önleyebilir. Hasarlı kıkırdağı onarmak için cerrahi teknikler hala gelişmektedir. Kıkırdak ve iyileşme tepkisi hakkında daha fazla şey öğrenildikçe, cerrahların yaralı bir eklemi daha iyi restore edebilecekleri umulmaktadır.

Kıkırdak Hasarı

Hiyalin Kıkırdak

Eklem yüzeyinin ana bileşeni hiyalin kıkırdak adı verilen özel bir dokudur. Hasar gördüğünde eklem yüzeyi artık düzgün olmayabilir. Sert, hasarlı bir eklem yüzeyi boyunca kemikleri hareket ettirmek zordur ve ağrıya neden olur. Hasarlı kıkırdak da eklemde artrite yol açabilir. Kıkırdak restorasyon prosedürlerinin amacı, yeni hiyalin kıkırdak büyümesini teşvik etmektir.

Kıkırdak Hasarını Belirleme

Çoğu durumda, menisküs veya bağ yırtıkları gibi eklem yaralanmaları olan hastalarda kıkırdak hasarı da olacaktır. Hiyalin kıkırdak kalsiyum içermediği ve röntgende görülemediği için bu hasarı teşhis etmek zor olabilir. Kıkırdak hasarı ile birlikte başka yaralanmalar varsa, doktorlar ameliyat sırasında tüm sorunları ele alacaktır.

Hasta Uygunluğu

Eklem kıkırdağı restorasyonu için adayların çoğu, tek bir yaralanma veya lezyonu olan genç yetişkinlerdir. Daha yaşlı hastaların veya bir eklemde çok sayıda lezyonu olan hastaların ameliyattan fayda görme olasılığı daha düşüktür. Diz, kıkırdak restorasyonu için en yaygın alandır. Ayak bileği, kalça ve omuz sorunları da tedavi edilebilir. Dizdeki eklem kıkırdağı tek veya odaksal bir yerde hasar görmüş.

Cerrahi işlemler

Eklem kıkırdağını restore etmek için birçok prosedür artroskopik olarak yapılır. Artroskopi sırasında cerrahınız bir artroskop kullanarak ekleminizin etrafında üç küçük delik açar. Bazı prosedürler, cerrahın etkilenen bölgeye daha doğrudan erişmesini gerektirir. Daha uzun, açık kesiler gereklidir. Bazen kıkırdak cerrahisi yapılırken eklemdeki menisküs ya da bağ yırtıkları gibi diğer sorunları da ele almak gerekir. Genel olarak, artroskopik bir prosedürden iyileşme, geleneksel, açık bir ameliyattan daha hızlı ve daha az ağrılıdır. Doktorunuz sizin için ne tür bir prosedürün doğru olduğunu belirlemek için seçenekleri sizinle tartışacaktır.

Kıkırdak restorasyonu için en yaygın prosedürler şunlardır:

• Mikrokırık
• Kanal Hazırlama (Drilling)
• Abrazyon Artroplastisi
• Otolog Kondrosit İmplantasyonu
• Osteokondral Otogreft Nakli
• Osteokondral Allogreft Nakli

Mikrokırık/Nanokırık

Mikrokırığın amacı, yeni bir kan kaynağı oluşturarak yeni eklem kıkırdağının büyümesini teşvik etmektir. Eklem yüzeyinde birden fazla delik açmak için "bız" adı verilen keskin bir alet kullanılır. Delikler, subkondral kemik adı verilen kıkırdak altındaki kemikte yapılır. Bu eylem iyileştirici bir yanıt oluşturur. Yeni kan akışı eklem yüzeyine ulaşabilir ve beraberinde yeni kıkırdağı oluşturacak yeni hücreler getirebilir. Mikrokırığın amacı, yeni bir kan kaynağı oluşturarak yeni kıkırdak büyümesini teşvik etmektir.

Mikrokırık tekniğinin aşamaları. (Sol) Hasarlı kıkırdak çıkarılır. (Orta) Bız subkondral kemikte delik açmak için kullanılır. (Sağ) İyileşme yanıtı yeni, sağlıklı kıkırdak hücreleri getirir.

Mikrokırık artroskop ile yapılabilir. En iyi adaylar, tek lezyonları ve sağlıklı subkondral kemiği olan genç hastalardır.

Delme/Kanal Hazırlama

Mikrokırık gibi delme, sağlıklı kıkırdak üretimini uyarır. Subkondral kemikte yaralı bölgeden cerrahi bir matkap veya tel ile birden fazla delik açılır. İyileşme yanıtı oluşturmak için subkondral kemiğe nüfuz edilir. Delme artroskop ile yapılabilir. Mikrokırığa göre daha az hassastır ve matkabın ısısı bazı dokuların yaralanmasına neden olabilir.

Abrazyon Artroplastisi

Abrazyon artroplastisi delmeye benzer. Matkap veya teller yerine yüksek hızlı törpüleyici kullanılır. Abrazyon artroplastisi bir artroskop ile yapılabilir.

Otolog Kondrosit İmplantasyonu (ACI)

ACI iki aşamalı bir prosedürdür. Yeni kıkırdak hücreleri büyütülür ve daha sonra kıkırdak kusuruna implante edilir. İlk olarak, kemiğin ağırlık taşımayan bir bölgesinden sağlıklı kıkırdak dokusu çıkarılır. Bu adım artroskopik bir prosedür olarak yapılır. Sağlıklı kıkırdak hücreleri veya kondrositleri içeren doku daha sonra laboratuvara gönderilir. Hücreler kültürlenir ve 3 ila 5 haftalık bir süre içinde sayıları artar.

Daha sonra yeni büyümüş hücreleri implante etmek için açık bir cerrahi prosedür veya artrotomi yapılır. Kıkırdak defekti hazırlanır. Bölgenin üzerine periosteum adı verilen bir kemik astar doku tabakası dikilir. Bu kapak fibrin yapıştırıcı ile kapatılmıştır. Yeni büyümüş hücreler daha sonra periosteal örtünün altındaki kusura enjekte edilir.

ACI, çapı 2 cm'den büyük tek defektleri olan genç hastalar için en yararlıdır. ACI, hastanın kendi hücrelerini kullanma avantajına sahiptir, bu nedenle hastanın dokuyu reddetme tehlikesi yoktur. Açık bir kesi gerektiren iki aşamalı bir prosedür olması dezavantajına sahiptir. Ayrıca tamamlanması birkaç hafta sürer.

Osteokondral Otogreft Nakli - Mozaikplasti

Osteokondral otogreft transplantasyonunda kıkırdak eklemin bir bölümünden diğerine transfer edilir. Sağlıklı kıkırdak dokusu - bir greft - kemiğin ağırlık taşımayan bir bölgesinden alınır. Greft, kıkırdak ve subkondral kemikten oluşan silindirik bir tıkaç olarak alınır. Daha sonra hasarlı yüzey alanıyla eşleştirilir ve yerine oturtulur. Bu, eklemde pürüzsüz bir kıkırdak yüzeyi bırakır. Tek bir kıkırdak tıkacı alınabilir veya mozaikplasti adı verilen çoklu tıkaçların kullanıldığı bir işlem yapılabilir. Tek bir kıkırdak tıkacı transfer edilebilir veya mozaikplasti adı verilen çoklu tıkaçlı bir işlem yapılabilir. Mozaikplasti tipi osteokondral otogreft nakli prosedürü.

Osteokondral otogreft, daha küçük kıkırdak defektleri için kullanılır. Çünkü sağlıklı greft dokusu aynı eklemin sadece sınırlı bir bölgesinden alınabilir. Artroskop ile yapılabilir.

Osteokondral Allogreft Nakli

Bir kıkırdak defekti otogreft için çok büyükse, bir allogreft düşünülebilir. Allogreft, bir kadavra donöründen alınan bir doku greftidir. Bir otogreft gibi, bir kıkırdak ve kemik bloğudur. Laboratuvarda sterilize edilerek hazırlanır. Olası bir hastalık bulaşması için test edilir.

Bir allogreft tipik olarak bir otogreftten daha büyüktür. Hasarlı alanın tam konturuna uyacak şekilde şekillendirilebilir ve ardından yerine oturtulabilir. Allogreftler tipik olarak açık bir kesi ile yapılır. Allogreftler kadavradan elde edildiği için nadir bir olasılık da olsa hastalık bulaşma riski vardır. Çok pahalı olan bu kaynak yurt dışından temin edilmektedir.

Kök Hücreler ve Doku Mühendisliği

Mevcut araştırmalar, vücudun sağlıklı kıkırdak dokusunu büyütmesini sağlamanın yeni yollarına odaklanıyor. Buna doku mühendisliği denir. Yeni dokuyu uyaran büyüme faktörleri izole edilebilir ve yeni kıkırdak oluşumunu indüklemek için kullanılabilir. Mezenkimal kök hücrelerin kullanımı da araştırılmaktadır. Mezenkimal kök hücreler, kemik iliği gibi canlı insan dokusundan elde edilen temel insan hücreleridir. Kök hücreler belirli bir ortama yerleştirildiklerinde konak dokuya benzer hücrelere yol açabilirler.

Umut, hasarlı bir eklem yüzeyinin yakınına yerleştirilen kök hücrelerin hiyalin kıkırdak büyümesini uyarmasıdır. Doku mühendisliği prosedürleri hala deneysel bir aşamadadır. Çoğu doku mühendisliği, klinik araştırmaların bir parçası olarak araştırma merkezlerinde gerçekleştirilir.

Bu konu üzerinde yoğun araştırmalar tarafımdan devam etmekte olup ayrıntılı bilgileri aşağıda linki bulunan makalelerden edinebilirsiniz:

• Articular Cartilage Regeneration Utilizing Decellularized Human Placental Scaffold, Mesenchymal Stem Cells and Platelet Rich Plasma.

  Özdemir E, Emet A, Hashemihesar R, Yürüker ACS, Kılıç E, Uçkan Çetinkaya D, Turhan E. Tissue Eng Regen Med. 2020 Dec;17(6):901-908. doi: 10.1007/s13770-020-00298-w. Epub 2020 Oct 8.PMID: 33030679

• Peritoneum and omentum are natural reservoirs for chondrocytes of osteochondral autografts: A comparative animal study.

  Buyukdogan K, Doral MN, Bilge O, Turhan E, Huri G, Sargon MF. Acta Orthop Traumatol Turc. 2016 Oct;50(5):539-543. doi: 10.1016/j.aott.2016.08.003. Epub 2016 Oct 5.PMID: 27717559 Free PMC article.

• The effects of the synovium on chondrocyte growth: an experimental study.

  Bilge O, Doral MN, Atesok K, Atay OA, Donmez G, Turhan E, Uzumcugil A, Leblebicioglu G, Kaya D, Bilgili H, Sargon M. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc. 2011 Jul;19(7):1214-23. doi: 10.1007/s00167-010-1391-y. Epub 2011 Feb 3.

• A comparison of the effects of platelet-rich plasma and demineralized bone matrix on critical bone defects: An experimental study on rats.

  Turhan E, Akça MK, Bayar A, Songür M, Keser S, Doral MN. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2017 Mar;23(2):91-99. doi: 10.5505/tjtes.2016.68249.PMID: 28467589

• A giant extrasynovial osteochondroma in the infrapatellar fat pad: end stage Hoffa's disease.

  Turhan E, Doral MN, Atay AO, Demirel M. Arch Orthop Trauma Surg. 2008 May;128(5):515-9. doi: 10.1007/s00402-007-0397-5. Epub 2007 Jul 24.PMID: 17647001

Rehabilitasyon

Ameliyattan sonra kıkırdak iyileşirken eklem yüzeyi korunmalıdır. İşlem dizinizde veya ayak bileğinizde yapıldıysa, etkilenen bacağa ağırlık veremeyebilirsiniz. Ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta hareket etmek için koltuk değneği kullanmanız gerekecektir.

Doktorunuz fizik tedavi reçete edebilir. Bu, etkilenen eklemin hareketliliğini geri kazanmaya yardımcı olacaktır. Ameliyattan sonraki ilk haftalarda sürekli pasif hareket tedavisine başlayabilirsiniz. Sürekli bir pasif hareket makinesi, eklemi kontrollü bir hareket aralığı boyunca sürekli olarak hareket ettirir.

İyileşme ilerledikçe, terapiniz eklemi ve onu destekleyen kasları güçlendirmeye odaklanacaktır. Spor aktivitesine güvenle geri dönmeniz 6 aya kadar zaman alabilir.